Środowisko to miejsce, otoczenie, w którym się znajdujesz. Czasem słyszę zdania typu: „gdybym był w innym mieście”, „w innej pracy” co wskazuje, że dla danej osoby to środowisko jest najważniejsze.
Z punktu widzenia celu czasem wystarczy zmiana środowiska, aby „problem” przestał istnieć. Na początku terapii uzależnień środowisko ma ogromne znaczenie, by zacząć „chodzić innymi ścieżkami” niż w „pijanym życiu”.
O środowisko pytam „gdzie?” oraz „z kim?”, np. chcesz się znaleźć?
Drugi poziom Diltsa określa Twoje działanie. Czasem zmiana środowiska niewiele zmienia, bo nadal tkwisz w swoich dotychczasowych zachowaniach. Może potrzebna jest zmiana rodzaju pracy?
Zachowania to również normy, zasady. W przypadku uzależnień to przede wszystkim świadomość, na co możesz sobie pozwolić, a czego nie możesz robić w ogóle.
O zachowanie pytam m.in.: „co chcesz robić?” „co chcesz umieć robić?”
Trzeci poziom Diltsa określa Twoje umiejętności.
Z drugiej strony czasem wystarczy przepracować umiejętności, które chcesz posiadać, by pierwszy poziom Diltsa, czyli środowisko straciło znaczenie. Jeżeli nauczysz się asertywnego odmawiania picia, przebywanie w dotychczasowym środowisku będzie dla Ciebie „bardziej znośne”, lub przestanie być ryzykowne.
O zachowanie pytam m.in.: „JAK?”,
Stany i samopoczucie to emocje, nastroje, nastawienie – wszystko to opisuje Twoje samopoczucie.
Nie ma emocji złych i dobrych, są za to te, które sprzyjają sięgnięciu po używkę, lub kiedy jest łatwiej o niej zapomnieć.
Z punktu widzenia terapii uzależnienia to np. rozpoznawanie głodu, czy emocji szczególnie tych, które kiedyś kończyły się sięgnięciem po daną używkę.
To co ważne z punktu widzenia piramidy Diltsa to fakt, że czasem problem można rozwiązać na poziome samopoczucia: wystarczające jest rozpoznawanie głodu, czy też „wprawienie się” w dobre samopoczucie, a wtedy niższe poziomy (środowisko, zachowanie, czy umiejętności) nie będą miały znaczenia.
Przekonania określają powód, dla którego coś robisz. Im wyższy poziom Dltsa, tym większa trudność do pokonania, lub też inna szersza perspektywa.
Zmieniając swoje przekonania uwalniasz się od danego zachowania. Oczywiście przekonania mają dwojaki charakter: mogą być pozytywne, lub też Ciebie ograniczać. Przekonania rozpoznasz po takich słowach, jak: nigdy, zawsze, muszę, wszyscy.
Podobnie jak w całej piramidzie Diltsa, zmieniając przekonania spychasz na dalszy plan niższe poziomy.
O przekonania pytam” „dlaczego to ma dla Cebie znaczenie, „dlaczego chcesz to osiągnąć?”
Wartości to poziom bliski do przekonań, różni się jednak długością odpowiedzi na pytanie „Dlaczego?”
Wartości motywują Cię do działania, są więc pozytywne. Określają to, co jest dla Ciebie ważne, to coś, dla czego warto działać. To zbór zasad, którymi kierujesz się w życiu. Listę wartości znajdziesz tutaj.
Tożsamość to role życiowe, które pełnisz. Rola ojca, matki, syna, szefa, pracownika, a w przypadku uzależnień- alkoholika. Dlatego też w terapii uzależnienia najważniejsze jest zauważenie i pogodzenie się z faktem uzależnienia. Jeżeli powiesz o sobie, że jesteś Alkoholikiem to znaczy, że zdajesz sobie sprawę z konsekwencji oraz ograniczeń, które za tym idą. Wpływa to na niższe poziomy piramidy Diltsa: wartości, przekonania, samopoczucia, umiejętności, zachowania i środowisko.
O tożsamość pytam: „po co żyjesz?”, „Kim jesteś?”
Misja nadaje cel i kierunek Twojego życia. Misją może być pomaganie innym, zostawienie po sobie śladu np. poprzez twórczość.
Twoja Misja nadaje sens wszystkiemu co robisz.
O tożsamość pytam: „Po co to robisz?” „Jaka jest Twoja misja?” „Jeżeli minie już Twoje życie, co w jednym zdaniu możesz o sobie powiedzieć?” „Co chciałbyś, aby o Tobie umieszczono na nagrobku?”
Duchowość. Bóg, Siła Wyższa, Sumienie, Idea – te słowa oddają istotę poziomu duchowości.
W coachingu zetknąłem się z jedną bardzo ważną prawdą: swoich problemów nie rozwiążesz na poziome, na którym one powstały. Jeżeli Twoim problemem jest środowisko, nie wystarczy je zmienić, można się tym w ogóle nie zajmować, gdyż problem rozwiążesz np. na poziomie umiejętności.